Ηλεκτρική διασύνδεση απεριόριστου κόστους για την κοινωνία και το περιβάλλον
Την περιβαλλοντική αδειοδότηση για μια νέα γραμμή μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος στην Κρήτη προωθεί ο Διαχειριστής του Δικτύου Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ). Η γραμμή αυτή, θα ενώνει τον υφιστάμενο Υποσταθμό Χανίων στην Ξυλοκαμάρα με τον Υποσταθμό Δαμάστας στο Ηράκλειο, τα σημεία δηλαδή όπου καταλήγουν η «μικρή» και η «μεγάλη» ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με το ηπειρωτικό Σύστημα. Η Γραμμή Μεταφοράς θα είναι συνολικού μήκους 101,3 km και θα περιλαμβάνει 269 πυλώνες ύψους 33 m με ενδιάμεσα τμήματα αποστάσεων περί τα 350 m.
Το έργο της Γραμμής Μεταφοράς ακολουθεί μια νέα χάραξη στην ενδοχώρα σε καλλιεργούμενες εκτάσεις, βοσκοτόπια και περιοχές περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, όπως περιοχές Natura 2000, Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) και σημαντικές αρχαιολογικές θέσεις. Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του ΔΣ του Γεωπάρκου Ψηλορείτη: «Ειδικά, σε ό,τι αφορά το Γεωπάρκο Ψηλορείτη, προβλέπεται εγκατάσταση 105 συνολικά πυλώνων …, κατά την εγκατάσταση των οποίων θα διαταραχθεί συνολικό εμβαδόν 49252,9 m2. …, ενώ μετά την έδρασή τους αυτό θα είναι περίπου 10000 m2…».
Η «μικρή» και η «μεγάλη» διασύνδεση είχαν αδειοδοτηθεί περιβαλλοντικά και κατασκευάστηκαν σε διαφορετικούς χρόνους, χωρίς να υπάρχει αναφορά στη δημιουργία νέας Γραμμής Μεταφοράς στην Κρήτη. Ο Διαχειριστής, δηλαδή, κράτησε για τον εαυτό του το δικαίωμα να αιφνιδιάσει την κοινωνία με ένα ακόμα φαραωνικό έργο που ο σχεδιασμός του άρχισε το 2021 και εντάχθηκε στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς της περιόδου 2022 – 2031.
Όπως προβάλλεται στη Μελέτη η σκοπιμότητα του έργου είναι κρίσιμη για την «ευστάθεια των τάσεων του Συστήματος στην Κρήτη, καθώς διαφορετικά δεν τηρούνται οι κανόνες ασφαλείας στην περίπτωση απώλειας ενός εκ των δύο υφιστάμενων γραμμών.» και βέβαια, επειδή «Το έργο θα συμβάλλει στην ενεργειακή αναβάθμιση της Κρήτης και θα αυξήσει την ισχύ των ΑΠΕ στην Κρήτη, σε συνδυασμό με τα έργα των διασυνδέσεων της Κρήτη Φάση Ι και ΙΙ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η προβλεπόμενη μεγάλη ανάπτυξη μονάδων ΑΠΕ στην Κρήτη, απαιτεί την πλήρη αξιοποίηση της εξαγωγικής ικανότητας μεταφοράς.».
Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης είχε εξαρχής μελετηθεί με σκοπό τη μεγιστοποίηση της ανάπτυξης έργων ΑΠΕ. Στην προμελέτη του έργου (2011) από την πρώτη σελίδα διαπιστώνουμε ότι στόχοι της μελέτης είναι να μεγιστοποιηθεί η δυνατότητα εγκατάστασης μονάδων ΑΠΕ αλλά και να εξασφαλιστεί η εξαγωγή ενέργειας στο ηπειρωτικό δίκτυο.
Ωστόσο, από το 2011, ήταν σκόπιμο να μένει στο σκοτάδι το γεγονός ότι τα μελλοντικά έργα στην Κρήτη ήταν δεδομένα. Πρόκειται για τις αλυσίδες δεκάδων έργων, εταιρειών συμφερόντων των ομίλων Κοπελούζου και ΤΕΡΝΑ, που είχαν λάβει άδειες παραγωγής αναλαμβάνοντας και την κατασκευή των ηλεκτρικών διασυνδέσεων και έργα άλλων εταιρειών όπως η ΔΕΗ, που είναι πάνω από δέκα χρόνια τώρα σε αναμονή της διασύνδεσης και οι μονάδες της δεν έχουν ακόμα αξιολογηθεί. Τα έργα των ομίλων Κοπελούζου και ΤΕΡΝΑ υποβλήθηκαν για περιβαλλοντική αδειοδότηση το 2014 και συνάντησαν σθεναρή αντίσταση όχι μόνο από την κοινωνία αλλά και από τα Δημοτικά Συμβούλια των θιγόμενων περιοχών. Τα ίδια έργα το 2021, με προνομιακή νομοθετική ρύθμιση, απαλλάχτηκαν από την υποχρέωση κατασκευής της διασύνδεσης, διατηρώντας βέβαια, τις θέσεις που δέσμευαν και τώρα με νέες άδειες παραγωγής περιμένουν τη δημιουργία νέου «ηλεκτρικού χώρου» για να προχωρήσουν.
Για τη στήριξη και την προβολή του έργου της διπλής διασύνδεσης προβάλλονται διάφοροι λόγοι που όμως, αποσιωπούν τη μισή πραγματικότητα, έτσι ώστε η κοινωνία να μην έχει ολοκληρωμένη εικόνα.
Έλεγαν (και λένε) ότι το έργο είναι περιβαλλοντικά ωφέλιμο γιατί θα απαλλάξει την Κρήτη από τις μονάδες πετρελαίου, όμως δεν έλεγαν (και δε λένε) ότι η συμβολή τους θα αναπληρωθεί από τις μονάδες φυσικού αερίου της Μεγαλόπολης και της Βοιωτίας.
Έλεγαν (και λένε) ότι η κοινωνία και ιδιαίτερα αυτή στην ηπειρωτική χώρα (που δεν «φταίει»), θα απαλλαγεί από το κόστος των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ωφέλειας (ΥΚΩ), όμως δεν έλεγαν (και δε λένε) ότι με όλα τα εν εξελίξει έργα, τις επιδοτήσεις και την κερδοσκοπία της «ελεύθερης» αγοράς η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος έχει αυξηθεί πολύ περισσότερο και θα συνεχίσει να αυξάνεται όσο αυξάνονται τα κόστη της ενεργειακής αναδιάρθρωσης.
Η λύση αναβάθμισης της υφιστάμενης Γραμμής Μεταφοράς απορρίπτεται από τη Μελέτη επειδή όπως λέει «μειονεκτεί … διότι διέρχεται πλησίον περιοχών οικιστικής ανάπτυξης, ειδικά στην περιοχή Άδελε-Ρεθύμνου». Αυτό βέβαια δεν οδηγεί τη Μελέτη να εξετάσει σενάριο που να περιλαμβάνει την κατάργηση της υφιστάμενης Γραμμής Μεταφοράς που διέρχεται από οικιστικές περιοχές, προκείμενου να τις απαλλάξει από αυτήν!
Γροθιά στο στομάχι αποτελεί ο ισχυρισμός της μελέτης στην παράγραφο «Αξιολόγηση διαχρονικών μεταβολών και τάσεων εξέλιξης» όπου αναφέρεται: «Η εξέλιξη του περιβάλλοντος κάτω από ανθρωπογενείς επιδράσεις είναι δύσκολο να προβλεφθεί χωρίς μακρο-οικονομική μελέτη. Λόγω της οικονομικής κρίσης, ποσοστό του πληθυσμού αναζητεί εργασία εκτός της χώρας μας. Εάν η αύξηση της ανεργίας, δεν βρει διέξοδο στην μετανάστευση τότε η πίεση στο φυσικό περιβάλλον θα αυξηθεί με τις μορφές που έχουν περιγραφεί στο παραπάνω κεφάλαιο (αύξηση των καλλιεργειών και της βόσκησης).».
Σε σχέση με τις «συνεργιστικές επιπτώσεις» του έργου με άλλα έργα η Μελέτη εξετάζει αποκλειστικά τα δύο έργα Γραμμών υψηλής τάσης (υφιστάμενο και νέο), και όχι τις ενεργειακές μονάδες που θα εξυπηρετήσει. Είναι αυτό ένα από τα χαρακτηριστικά όλων των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων να βάζουν παρωπίδες προκειμένου να αποδείξουν ότι το δικό τους έργο από μόνο του δεν βλάπτει!
Το μόνο παρήγορο είναι ότι η κοινωνία και η τοπική αυτοδιοίκηση αντιδρούν στον αιφνιδιασμό και φαίνονται αποφασισμένοι να αποτρέψουν τα χειρότερα. Σ’ αυτό είμαστε αποφασισμένοι να συμβάλλουμε με όλες μας τις δυνάμεις επειδή με αυτές τις Γραμμές Μεταφοράς και με την υλοποίηση των φαραωνικών έργων ΑΠΕ η Κρήτη δεν θα είναι ξανά ποτέ η ίδια.