Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι προϊόντα που έχουν υποστεί πολλές βιομηχανικές διεργασίες και περιέχουν πρόσθετα συστατικά όπως γαλακτωματοποιητές, τεχνητά αρώματα, συντηρητικά και χρωστικές — ουσίες που δεν θα βρίσκαμε σε μια οικιακή κουζίνα.
Έτοιμα γεύματα και fast food
Δημητριακά πρωινού
Αναψυκτικά με ζάχαρη ή τεχνητά γλυκαντικά
Σνακ, μπισκότα, ψωμιά και αλλαντικά
Αυτά τα τρόφιμα είναι πλούσια σε θερμίδες, χαμηλά σε φυτικές ίνες και εύκολα στην υπερκατανάλωση — ένας επικίνδυνος συνδυασμός για το μεταβολικό σύστημα.
Η μελέτη που αλλάζει τα δεδομένα
Η νέα έρευνα, που βασίστηκε σε στοιχεία από 311.892 άτομα σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες, παρακολούθησε τους συμμετέχοντες για περίπου δέκα χρόνια.
Κανείς δεν είχε διαβήτη τύπου 2 στην αρχή της μελέτης, ωστόσο, στο τέλος της περιόδου παρακολούθησης περισσότεροι από 14.000 είχαν διαγνωστεί με τη νόσο.
Τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα:
όσοι κατανάλωναν τις μεγαλύτερες ποσότητες υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, είχαν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 σε σύγκριση με όσους έτρωγαν πιο φυσικά και ανεπεξέργαστα τρόφιμα.
Τι έδειξε η ανάλυση με βάση την ταξινόμηση NOVA
Η μελέτη χρησιμοποίησε την ταξινόμηση NOVA, που χωρίζει τα τρόφιμα ανάλογα με τον βαθμό επεξεργασίας τους:
NOVA 1: Μη επεξεργασμένα τρόφιμα (φρούτα, λαχανικά, ψάρια, κρέας)
NOVA 2: Επεξεργασμένα συστατικά (λάδι, ζάχαρη, αλάτι)
NOVA 3: Ελαφρώς επεξεργασμένα τρόφιμα (κονσέρβες, καπνιστά κρέατα)
NOVA 4: Υπερ-επεξεργασμένα (δημητριακά, αναψυκτικά, έτοιμα γεύματα)
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η αυξημένη κατανάλωση τροφίμων της κατηγορίας NOVA 4 συνδέθηκε με υψηλότερη πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, ενώ οι κατηγορίες 1–3 είχαν προστατευτική δράση.
Γιατί τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα αυξάνουν τον κίνδυνο
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, υπάρχουν πολλοί πιθανοί μηχανισμοί:
Ενεργειακή πυκνότητα: Τα τρόφιμα αυτά είναι πλούσια σε θερμίδες και εύκολα στην υπερκατανάλωση.
Πρόσθετα και ρύποι: Ορισμένα χημικά που σχηματίζονται κατά την επεξεργασία μπορεί να επηρεάζουν τον μεταβολισμό και την ευαισθησία στην ινσουλίνη.
Έλλειψη φυτικών ινών: Μειώνει τη ρύθμιση του σακχάρου και επηρεάζει αρνητικά το μικροβίωμα του εντέρου.
Εκτόπιση υγιεινών τροφών: Όσο περισσότερα UPFs καταναλώνουμε, τόσο λιγότερα ολόκληρα τρόφιμα (όπως φρούτα και λαχανικά) μένουν στη διατροφή μας.
Ιδιαίτερα επικίνδυνα βρέθηκαν:
Τα αλμυρά σνακ,
Τα αναψυκτικά με ζάχαρη ή γλυκαντικά,
Τα έτοιμα γεύματα,
Και ορισμένα επεξεργασμένα προϊόντα ζωικής προέλευσης.
Τι μπορείτε να κάνετε στην πράξη
Οι ειδικοί τονίζουν ότι δεν χρειάζεται να κόψουμε εντελώς τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα — αλλά να μειώσουμε σημαντικά την παρουσία τους στο καθημερινό μας διαιτολόγιο.
???? Προτιμήστε ολόκληρα τρόφιμα, μαγειρεμένα στο σπίτι.
???? Αποφύγετε τα αναψυκτικά και τα “έτοιμα” σνακ.
???? Διαβάζετε τις ετικέτες — όσο περισσότερα άγνωστα συστατικά, τόσο πιο πιθανό είναι να πρόκειται για UPF.