Διαχείριση Υδατικών Πόρων: Ξανά «εκτροπή της λογικής»!

Το σχέδιο εκτροπής των ποταμών Καρπενησιώτη και Κρικελιώτη για να τροφοδοτήσει το τρύπιο βαρέλι της Αττικής είναι παράλογο, χωρίς επιστημονικό και οικονομικό έρεισμα και αφαιρεί κάθε εγκυρότητα από το συνολικό Σχέδιο για την Λειψυδρία, που παρουσίασε η κυβέρνηση. Αυτό εκτιμούν οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ -Οικολογία και ζητούν να ανακληθεί άμεσα το σχέδιο.

Σε μια κρίσιμη στιγμή για το υδατικό μέλλον της Αττικής, η κυβέρνηση αρνείται να δει την πραγματικότητα, αποφεύγει τον διάλογο και τη συνδρομή των επιστημόνων και επιλέγει την πεπατημένη, με εύκολο θύμα δύο ποτάμια της Στερεάς Ελλάδας. Ο υπουργός Περιβάλλοντος κ. Σταύρος Παπασταύρου, αγνοώντας τι προβάλει το ίδιο το Υπουργείο στην ιστοσελίδα του για «κυκλική οικονομία, επαναχρησιμοποίηση και εξοικονόμηση του νερού» ανήγγειλε ένα σχέδιο επτά σημείων, από το οποίο το μόνο συγκεκριμένο μέτρο είναι, όπως είπε, «το μεγάλο έργο της γενιάς μας, ο ‘Εύρυτος’», δηλαδή η “μερική” εκτροπή Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο, το οποίο «θα θωρακίσει την Αττική για τα επόμενα 30 χρόνια».

«Το δήθεν Σχέδιο Αντιμετώπισης της Λειψυδρίας που ανακοίνωσε η κυβέρνηση αποτελεί μνημείο υποκρισίας και προχειρότητας», δηλώνει ο συμπρόεδρος των ΠΡΑΣΙΝΩΝ -Οικολογία, Κώστας Παπακωνσταντίνου. «Δεν έχει καμία σχέση με τη Βιώσιμη Διαχείριση Υδατικών Πόρων. Η κυβέρνηση οφείλει να καλέσει σε ευρεία διαβούλευση για το υδατικό μέλλον της Αττικής. Δεν μπορεί ένα τόσο σοβαρό ζήτημα να αντιμετωπίζεται με τόση προχειρότητα».
v. Το σχέδιο αυτό είναι απαράδεκτο επειδή:
• Παραβιάζει την υπέρτατη αρχή της μη εκτροπής υδατικών πόρων προς άλλες υδρολογικές λεκάνες, η οποία πρέπει να τηρηθεί σχολαστικά, ώστε να μην εισέλθουμε σε μια εποχή υδατικής βαρβαρότητας με συνεχείς διενέξεις για το νερό σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
• Επεμβαίνει ανεπανόρθωτα στα φυσικά οικοσυστήματα της Ευρυτανίας, καταστρέφοντας δύο ποτάμια άριστης οικολογικής κατάστασης.
• Δεν λύνει το πρόβλημα της Αττικής, απλώς δίνει μια πρόσκαιρη ανάσα και το μεταθέτει για να λυθεί υπό πολύ πιο πιεστικές συνθήκες.
• «Καίει» την ευκαιρία για έναν ουσιαστικό, πολυεπίπεδο και διεπιστημονικό διάλογο για τη διαχείριση του νερού της Αττικής, εμπλέκοντας Περιφέρεια, Δήμους, Βιομηχανία και Γεωργία, ώστε να προωθηθούν ουσιαστικά μέτρα για τον περιορισμό της κατανάλωσης, τη μείωση της σπατάλης, των απωλειών και της κλοπής υδάτων. Αντί να δοθούν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για την εκτροπή (που αντιβαίνει στην ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία) θα μπορούσαν να διατεθούν για έργα ορθολογικής διαχείρισης, εξοικονόμησης, επεξεργασίας και ανάκτησης καθαρού νερού μέσα στις πόλεις και από τα λύματα με μικρές ή μεγαλύτερες μονάδες.
• Βασίζεται στον αναπόδεικτο και αστήρικτο ισχυρισμό ότι οι δύο ποταμοί προκαλούν δήθεν πλημμυρικά φαινόμενα και θα εκτραπούν μόνο αυτά τα «πλεονάζοντα» νερά. Ο Υπουργός οφείλει να παρουσιάσει επικαιροποιημένα στοιχεία για τη μέση αλλά και τη δήθεν πλημμυρική παροχή των δύο ποταμών για να φανεί από πού προκύπτουν τα 150 εκατομμύρια κυβικά που θα «σώσουν την Αττική για 30 χρόνια». Με μια πρόχειρη εκτίμηση (π.χ. δημοσιευμένα στοιχεία για την παροχή του Κρικελιώτη στον κατώτερο τμήμα του) φαίνεται ότι μόνο με σχεδόν συνολική εκτροπή των δύο ποταμών θα μπορεί να προσεγγιστεί αυτό το νούμερο.
• Εμπεριέχει τη λογική υποβάθμισης της περιφέρειας και των φυσικών πόρων αυτής για χάρη της πρωτεύουσας, διαιωνίζοντας την κοινωνική αδικία και την επιβράβευση της αλόγιστης κατανάλωσης και συγκέντρωσης στην Αττική.
Η ορθή και βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων αποτελεί κεντρικό σημείο του προγράμματος της Πολιτικής Οικολογίας στην Ελλάδα εδώ και 40 χρόνια. Το «υδατικό αδιέξοδο» της Αττικής ήταν γνωστό και αναμενόμενο (ήδη από τα εγκαίνια του έργου του Ευήνου το 2001 είχε ανακοινωθεί ότι αυτό θα κάλυπτε τις ανάγκες για μόλις 25 χρόνια) και για αυτό επιβάλλονται ολοκληρωμένες και βιώσιμες λύσεις, όχι πρόσκαιρα μπαλώματα. Η κλιματική κρίση επιδεινώνει το πρόβλημα αλλά δεν μπορεί να χρησιμοποιείται εκ των υστέρων ως δικαιολογία για τις αποτυχημένες πολιτικές. Αντίθετα, επισπεύδει την αναζήτηση μόνιμων και όχι προσωρινών και αμφίβολων λύσεων. Απαιτούνται διαρθρωτικές αλλαγές και στοχευμένες επενδύσεις, ώστε οι ανθρώπινες ανάγκες να καλύπτονται χωρίς να χρειάζεται η διαρκής αναζήτηση νέων υδατικών πόρων στη φύση, καταστρέφοντας οικοσυστήματα και τοπικές κοινωνίες.

Η πολιτική βούληση και η τόλμη που σαφώς απαιτούνται αυτή τη στιγμή δεν αφορούν, συνεπώς, την απόφαση για καταστροφή δύο ακόμη ποταμών αλλά την κατάρτιση ενός σχεδίου που απαιτεί θυσίες, και στο οποίο πρέπει όλοι να δεσμευτούν.

Οι τρεις βασικοί άξονες του σχεδίου πρέπει να είναι:
• η σταθεροποίηση και ο εξορθολογισμός της κατανάλωσης νερού,
• η ανακύκλωση, ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση νερού και
• η μείωση των απωλειών του δικτύου και της κλοπής νερού.
Για την Αττική αυτό σημαίνει εμπλοκή και συνεργασία της Περιφέρειας και των ΟΤΑ ώστε:
• να περιορίσουν την κατανάλωση νερού και τις διαρροές (οι οποίες ξεπερνούν το 40%),
• να αξιοποιήσουν δικούς τους υδατικούς πόρους (υπόγεια νερά, συλλογή νερού βροχής και πλημμυρικών νερών),
• να προωθήσουν την ανακύκλωση νερού της Ψυτάλλειας και άλλα έργα ανακύκλωσης/ανάκτησης νερού,
• να διαφυλάξουν το πόσιμο νερό αντικαθιστώντας το σε χρήσεις όπου δεν είναι απαραίτητο (πότισμα, καθαρισμοί),
• να προωθήσουν συνεπείς πολιτικές εξοικονόμησης νερού στην οικιακή χρήση.
Σημαίνει, επίσης:
• πάγωμα κάθε νέας επένδυσης που απαιτεί νέους υδατικούς πόρους που αυξάνουν τις ανάγκες της Αττικής πάνω από τις σημερινές (περίπου 400 ε. κυβικά το χρόνο).
• αλλαγές στον μεγάλο καταναλωτή, τη γεωργία, για αναδιάρθρωση καλλιεργειών και αντικατάσταση των υδροβόρων και ενεργοβόρων μεθόδων ποτίσματος με πιο οικονομικές, προς όφελος των γεωργών και των καταναλωτών.
Η κατάρτιση ενός τέτοιου σχεδίου πρέπει να αποτελέσει προϊόν διαβούλευσης πολλών φορέων και όλων των χρηστών και να μην αποτελεί στενό αντικείμενο της ΕΥΔΑΠ. Η υλοποίησή του απαιτεί θαρραλέες νομικές ρυθμίσεις και κανονιστικές διατάξεις, μεγάλο και διαρκές πρόγραμμα ενημέρωσης και εμπλοκής των πολιτών και δέσμευση πόρων για έργα εξοικονόμησης και μείωσης των απωλειών. Προφανώς θα χρειαστούν ΚΑΙ μεγάλα έργα, ωστόσο αυτά δεν πρέπει να στοχεύουν στην αναζήτηση νέων πόρων αλλά στην εξοικονόμηση -όπως η κάλυψη του ανοιχτού καναλιού του Μόρνου από το οποίο χάνονται κάθε χρόνο πολλά εκατομμύρια κυβικά λόγω διαρροών, εξάτμισης και κλοπής.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ -Οικολογία τονίζουν ότι τα άμεσα μέτρα περιορισμού της σπατάλης και των απωλειών και τα έργα εξοικονόμησης και ανάκτησης νερού μέσα στην Αττική (π.χ. με ευρεία προώθηση του sewer mining) μπορεί να αποδώσουν εύκολα και γρήγορα, ενώ είναι λιγότερο απαιτητικά σε κατανάλωση ενέργειας. Αντίθετα, η εκτροπή των ποταμών απαιτεί τουλάχιστον 3-4 χρόνια (ακόμα και αν παρανόμως παρακαμφθούν η διαβούλευση, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, οι αδειοδοτήσεις και η διαφαινόμενη -λόγω «επείγοντος»- προκήρυξη ενός έργου εκατοντάδων εκατομμυρίων με απευθείας ανάθεση). Η τεχνογνωσία για αυτά τα έργα είναι διαθέσιμη στον επιστημονικό κόσμο και στην ΕΥΔΑΠ και δοκιμάζονται ήδη από αρκετούς Δήμους.