Ο καφές είναι η καθημερινή μας δόση ενέργειας, ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε. Είναι ευρέως γνωστός για τα διεγερτικά του αποτελέσματα, κυρίως λόγω της περιεκτικότητάς του σε καφεΐνη. Ακόμα ξέρουμε ότι με μέτρια κατανάλωση είναι πολύ ευεργετικός για την υγεία μας.
Υπό ορισμένες συνθήκες όμως, ο καφές μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα. Παραδόξως μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα υπνηλίας παρά σε εγρήγορση που προκαλείται από την ανάπτυξη ενός φαινομένου ανοχής.
Η επιστήμη της καφεΐνης: Πώς λειτουργεί συνήθως
Η καφεΐνη είναι μια διεγερτική ένωση με άμεσες επιδράσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ). Λειτουργεί κυρίως ως ανταγωνιστής αδενοσίνης αναστέλλοντας τους υποδοχείς αδενοσίνης, οι οποίοι προάγουν τον ύπνο και τη χαλάρωση επιβραδύνοντας τη νευρική δραστηριότητα.
Όταν η καφεΐνη συνδέεται με τους υποδοχείς αδενοσίνης, προάγει την απελευθέρωση διεγερτικών νευροδιαβιβαστών, όπως η νορεπινεφρίνη και η ντοπαμίνη, ενώ επίσης αναστέλλει την έκκριση ανασταλτικών νευροδιαβιβαστών όπως το γάμμα-αμινοβουτυρικό οξύ (GABA).
Η ανασταλτική του δράση στους υποδοχείς αδενοσίνης οφείλεται στις δομικές του ομοιότητες με την αδενοσίνη. Αντί να επιβραδύνει τη δραστηριότητα των νευρικών κυττάρων, εμποδίζει την ενεργοποίηση αυτών των υποδοχέων, αποφεύγοντας έτσι τα σήματα που προκαλούν υπνηλία και οδηγούν σε αυξημένη εγρήγορση και εγρήγορση.
Εκτός από τον αποκλεισμό της αδενοσίνης, η καφεΐνη επηρεάζει επίσης τους σκελετικούς μύες και τους λιπώδεις ιστούς αναστέλλοντας τα ένζυμα της φωσφοδιεστεράσης.
Αυτή η αναστολή προάγει τη λιπόλυση ενεργοποιώντας τις ορμονοευαίσθητες λιπάσες, οδηγώντας στην απελευθέρωση ελεύθερων λιπαρών οξέων και γλυκερόλης. Αυτές οι ουσίες δρουν ως καύσιμα στους σκελετικούς μύες, εξοικονομώντας τη χρήση μυϊκού γλυκογόνου (αποθήκευση γλυκόζης στο ήπαρ).
Η φυσιολογική επίδραση της κατανάλωσης καφεΐνης είναι μια κατάσταση εγρήγορσης που βοηθά τον καταναλωτή να μένει ξύπνιος σε περιόδους κούρασης.
Αυτό μπορεί να προωθήσει έναν κύκλο στον οποίο χρειάζεται περισσότερη καφεΐνη για να διατηρηθεί η εγρήγορση και η αποχή από την καφεΐνη μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή κόπωση.
Γιατί μερικοί άνθρωποι νιώθουν υπνηλία μετά την κατανάλωση καφέ
Η τακτική κατανάλωση καφεΐνης μπορεί να οδηγήσει σε ανοχή, μειώνοντας τις επιπτώσεις της στην εγρήγορση και την εγρήγορση. Δύο κύριοι μηχανισμοί μπορεί να συμβάλλουν σε αυτή την ανοχή: αυξημένη έκφραση των υποδοχέων αδενοσίνης και αυξημένα επίπεδα αδενοσίνης στον εγκέφαλο.
Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι ο εγκέφαλος ανταποκρίνεται στη χρόνια πρόσληψη καφεΐνης αυξάνοντας τον αριθμό των υποδοχέων αδενοσίνης. Αυτό επιτρέπει σε περισσότερη αδενοσίνη να δεσμεύεται, εξουδετερώνοντας την ανασταλτική δράση της καφεΐνης και μειώνοντας τον διεγερτικό της αντίκτυπο.
Επιπλέον, η τακτική κατανάλωση καφεΐνης μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση αδενοσίνης στον εγκέφαλο. Αυτή η αυξημένη συγκέντρωση αδενοσίνης μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα της καφεΐνης να μπλοκάρει όλους τους υποδοχείς, μειώνοντας τα αποτελέσματά της.
Η επίδραση της καφεΐνης στα συστήματα GABAergic μπορεί επίσης να παίξει ρόλο στην ανάπτυξη ανοχής. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι η καφεΐνη μπορεί να καταστείλει τη GABAergic σηματοδότηση, αυξάνοντας δυνητικά τη δραστηριότητα της ντοπαμίνης. Αντίθετα, άλλες μελέτες δείχνουν ότι η καφεΐνη μπορεί να προάγει την απελευθέρωση GABA, δυνητικά έχοντας το αντίθετο αποτέλεσμα.
Είναι ενδιαφέρον ότι οι μελέτες έχουν δείξει ότι η μείωση της GABAergic δραστηριότητας κανονικοποιείται υπό συνθήκες ανοχής στην καφεΐνη. Αυτό υποδηλώνει ότι οι δόσεις καφεΐνης και η διάρκεια της θεραπείας παίζουν ρόλο στη ρύθμιση της σηματοδότησης GABAergic και η βελτιστοποίηση αυτών των παραγόντων θα μπορούσε ενδεχομένως να ρυθμίσει τη δραστηριότητα του συστήματος GABAergic.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η έρευνα σε αυτό το θέμα είναι ασαφής, ειδικά στους ανθρώπους, με ορισμένες μελέτες να δείχνουν σαφή αποτελέσματα ανοχής από άλλες. Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται σε ατομικές διαφορές στην εγγενή ανοχή, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη μελέτη της επίκτητης ανοχής στην καφεΐνη.
Πηγή: huffingtonpost.gr